طرح صیانت موضوع «تیک سوم» را برای همیشه از فضای مجازی ایران حذف می‌کند/ شکست این طرح در آینده تضمین شده است
تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۶۹۰۹۶۹
به گزارش خبرنگار حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان،سید عباس مرادی از تدوین کنندگان طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی درباره تدوین این طرح در برنامه شب گذشته «جهان آرا» از شبکه افق گفت: عنوان حمایت از کاربران فضای مجازی و خدمات کاربردی در اصل ۸۵ قانون اساسی وارد شده است. یعنی کمیسیون ویژه‌ای اجازه می‌یابد درباره آن قانون بنویسد؛ معلوم نیست کمیسیون جدید همین پیش نویس را مبنای تحلیل و بررسی قرار دهد و به شورای نگهبان ارائه دهد یا طرح جدیدی را جایگزین آن کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مرادی بیان کرد: یک تیم کارشناسی بعد از ساعت‌ها کار کردن یک نسخه اولیه و پیش نویسی از طرح حمایت را تدوین کرد و نقطه نظرات خود را برای ساماندهی فضای مجازی به جامعه و نمایندگان ارائه داد. منطقی این است که به جای بررسی ماده به ماده این طرح به زاویه آن بپردازیم که آیا ورود تیم تدوین کننده طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی از زاویه صحیحی بوده است یا نه. اگر زاویه صحیح نیست باید این موضوع مشخص شود که کدام بخش و لایه فضای مجازی برای ساماندهی از اولویت بیشتری برخوردار است. مثلا عده‌ای می‌گویند برای تدوین قوانین صیانت از کاربر باید از لایه کاربر شروع می‌کردیم و برخی می‌گویند لایه خدمات یا محتوا اولویت است.
وی عنوان کرد: در ده سال اخیر شاید چند قانون انگشت شمار در حوزه فضای مجازی تدوین شده باشد؛ حالا در این فضای نابسامان اقتصاد و زندگی مردم شکل گرفته است. باید تغییر این فضا و ساماندهی آن به نحوی باشد که کمترین آسیب به این جنبه‌های مهم وارد شود.
چک سفید امضای طرح صیانت از سوی مجلس در اختیار منتقدانعضو تیم تدوین طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی تصریح کرد: کارشناسان فضای مجازی حالا یک چک سفید امضا از طرف مجلس به عنوان طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی دارند که می‌توانند در پی انتقاد از این طرح، هرچیز قابل اجرایی را درباره فضای مجازی در آن بنویسید. نقطه نظر‌ها باید بعد از این فضای دارای توسعه نامتوازن و بی قانونی مشخص شود که کدام بخش از فضای مجازی اولویت بیشتری برای ورود به قانون گذاری دارد.
محمد کشوری کارشناس فضای مجازی در پاسخ به بیانات مرادی گفت: به طرحی که هم از نظر شکلی و هم از نظر فرایند و محتوایی و چارچوب فکری منتشر شده و ارائه شده، منتقد هستیم. اگر معلوم نیست این طرح در کمیسیون ویژه مورد بررسی قرار بگیرد یا نه به این معنا است که طرح مذکور به اندازه‌ای ایراد دارد که مجلس و مجموع کمیسیون‌ها می‌خواهد این موضوع را رد کند پس همینجا باید پذیرفت که این طرح پر از ایراد است و اگر ما بخواهیم این چک سفید امضا را پر کنیم اصل کار زیر سوال می‌رود.
کشوری ادامه داد: در طول تاریخ جمهوری اسلامی موارد معدودی به اصل ۸۵ قانون اساسی می‌رفتند و برایشان کمیسیون تشکیل می‌شد که بسیار ضروری و مهم باشند و نهایت امر هم این بود که کمیسیون تغییرات جزئی بر روی آن اعمال می‌کرد نه اینکه بعد از ساعت‌ها تدوین طرح دوباره همه چیز دچار تغییرات کلان شود. اگر قرار باشد دو هزار ساعت کار کارشناسی را کنار بگذاریم و طرح جدید تدوین کنیم که کار درستی نیست.
وی افزود: واقعیت این است که هر محصولی بیرون می‌آید ماحصل اندیشه آن مجموعه است. این طرح زاویه نگاهی با ایرادات جدی دارد و موجب ایرادات دیگر در این طرح شده است.
کارشناس حوزه فضای مجازی گفت: از سال ۸۴ حرف‌های کلی مطرح شده است که بر اساس آنها اعلام شده قرار نیست ارتباط ما با جهان قطع شود. ما موافق حاکمیت فضای مجازی و قانونگذاری در این فضا هستیم. چون از سال ۸۸ که قانون جرائم رایانه‌ای مطرح شده است تا کنون ما قانون جدیدی در حوزه فضای مجازی نداشته ایم که همان قانون هم ایرادات جدی دارد.
کشوری بیان کرد: مسئله ما این است که موارد کلی باید کاملا مصداقی و با نمونه عنوان شود تا برای مردم هم ملموس باشد و رفع ابهام شود. اگر در ابتدا پذیرفتیم که این طرح ایراد دارد و نقد آن را شنیدیم منتقدان حاضرند در مسائل ایجابی آن هم وارد شده و درباره آن نظر بدهند.
پلتفرم‌های داخلی مزیت رقابتی با نمونه‌های خارجی ندارند
مرادی در بخش بعدی این گفتگو گفت: پلتفرم‌های ایرانی هیچ گونه مزیت رقابتی با نمونه‌های خارجی ندارند، نظام حکمرانی ما تحت حاکمیت کمپانی‌های آمریکا است و در لایه محتوا آنها هرطور دوست دارند عمل می‌کنند. باید فضای رقابتی دارای مزیت رقابتی ملموس برای کاربر ایجاد شود تا کاربر خودش این امنیت را حس کند و فضای داخلی را انتخاب کند. یعنی کاربر باید بداند که اگر در فضای داخلی فعالیت کند علاوه بر تامین امنیت اطلاعات، اقتصاد و کسب و کارش می‌تواند از امکاناتی مشابه نمونه خارجی استفاده کند. مثلا در اینستاگرام تعرض به حریم خصوصی، مشکلاتی برای خانواده ها، کلاهبرداری از خرید اینترنتی، سوء استفاده از کودکان و نوجوانان و... وجود دارد، اما در فضای جایگزین باید تعریف و تفکیکی بین کاربران وجود داشته باشد تا فرد بتواند مثلا با استفاده از حالت کودک از بروز برخی مشکلات جلوگیری کند.
وی درباره تشابه‌ها و تفاوت‌های روبیکا با اینستاگرام بیان کرد: روبیکا را رقیبی قابل مقایسه با اینستاگرام نمی‌دانم. فعلا نمونه‌ای مناسب برای رقابت با اینستاگرام در ایران نداریم. مبنای اصلی طرح صیانت قطع ارتباط با جهان نیست بلکه ایجاد نمونه‌های مشابهی است که کاربر بتواند ضمن استفاده از همان امکانات، امنیت بیشتری داشته باشد و خودش در خلال زندگی مجازی اش به این موضوع پی ببرد. یعنی باید زمینه انتقال کاربر از پلتفرم خارجی به پلتفرم تحت حاکمیتمان ایجاد کنیم مثلا علاوه بر خدمات عادی، ویژگی‌هایی مثل امکانات دولت الکترونیک و خدمات بانکداری را هم داشته باشد. می‌توان تخفیفاتی را با پس از توافق با شرکت‌های سازنده تلفن‌های همراه اعمال کرد که در ازای نصب پیش فرض پلتفرم ما بر روی گوشی‌های وارداتی مشمول تخفیف مالیاتی شوند تا فرایند جذب مخاطب پلتفرم بهتر شود. برای اپلیکیشن نمونه مشابه داخلی مصونیت قضایی ایجاد می‌شود که کاربر مطمئن باشد اطلاعاتش به سرقت نمی‌رود.
مرادی ادامه داد: فرق اتفاقاتی که برای پلتفرم‌ها پس از اجرای این طرح با ایجاد پیامرسان‌های قبلی در کشور در این است که رویکرد اصلی طرح بر بومی سازی صرف نیست یعنی اگر پلتفرمی حاضر شود قوانین و مقررات حاکم را بپذیرد می‌تواند در کشور فعالیت کند.
قرار نیست چیزی فیلتر شود!وی بیان کرد: قرار نیست چیزی فیلتر شود بلکه محدود سازی می‌شود به گونه‌ای که بعد از ایجاد نمونه داخلی محدودیت برای اینستاگرام اصلی ایجاد می‌شود به گونه‌ای که پهنای باند آن محدود می‌شود و به اندازه‌ای که مخاطبان از پلتفرم خارجی به مشابه داخلی مهاجرت کرده اند پهنای باند آن محدود می‌شود. وقتی انتخاب مردم فعالیت در اینستاگرام خارجی است ما نمی‌توانیم آنها را از نظرشان برگردانیم و اختلالی هم در این فعالیت ایجاد نمی‌کنیم.
یکی از اعضای تدوین طرح صیانت اظهار داشت: وقتی مشابه داخلی به اندازه‌ای پیشرفت کرد که بتوان آن را رقابتی دانست تسهیلاتی را برای استفاده کنندگان از آنها در نظر می‌گیریم مثلا در ازای تبلیغ کسب و کار در نمونه داخلی، فرد بتواند از تخفیف مالیاتی برخوردار شود. یعنی تنظیم مشوق‌ها طوری صورت می‌گیرد که کاربر خودش به نمونه داخلی مهاجرت کند.
کشوری در ادامه گفت: در دهه هشتاد ما بلاگفا و کلوب داشتیم و زمانی که بسیاری از کشور‌های خارجی نمی‌دانستد شبکه اجتماعی چیست ما شبکه اجتماعی داشتیم و فارسی در این دهه چهارمین زبان بلاگفا بود. افرادی در وزارت ارشاد وقت ریشه این شبکه‌ها را زدند و باعث ریزش کاربر شدند که در ابتدا جزو تنظیم کنندگان طرح طرح صیانت بودند و حالا هم رگه‌هایی از نگاهشان در این طرح هست. آن موقع بلوغ نداشتیم ریشه را زدیم و حالا می‌گوییم آمریکایی‌ها مقصر اند.
وی تصریح کرد: با حمایت از پلتفرم‌های داخلی مخالف نیستیم، اما باید حساب شده و عاقلانه باشد تا طبق تجربه‌های قبلی باعث رانت نشود. در قانون در ماده ۲۸ تبصره ۸ محدودسازی به صراحت آمده است. محدودیت در ترافیک یک شبکه اجتماعی یعنی آنقدر پهنای باند کم شود که مردم از آن به ستوه بیایند و سراغ آن شبکه نروند.
کارشناس فضای مجازی افزود: اینکه از روبیکا و نمونه‌های موجود نام نمی‌برند یعنی تجربه‌های قبلی موفق نبوده است و اینکه مزیت نمونه داخلی چه باشد که موفق شود جای تامل است تا ایجاد تسهیلات و امکاناتی که برای پلتفرم‌ها اختصاص می‌یابد هزینه کرد نبوده و منتج به نتیجه شود. اگر قرار باشد پهنای باند کم نشود چرا کاربر باید اینستاگرام را ول کند؟ ضمن اینکه در قانون آمده است که ارائه دهندگان خدمات پایه کاربردی خارجی باید به قوانین و مقررات تدوین شده برایشان پایبند شوند، در غیر این صورت اگر به تشخیص کمیسیون ویژه پلتفرم اثرگذاری نبودند، بلافاصله فیلتر می‌شوند و اگر اثرگذار بودند مهلت چهارماهه برای مسدودسازی و ایجاد نمونه مناسب داخلی به آنها داده می‌شود، اما در عین حال برای محدودسازی پهنای باند آنها محدودیتی وجود ندارد و هر زمان قابل اجرا است.
وی عنوان کرد: حتی در این قانون هم ایراداتی وجود دارد؛ تعریف نمونه مناسب داخلی باید روشن و واضح باشد. مثلا بحثی وجود دارد به عنوان اثر شبکه که هرچه کاربر و محتوا بیشتر شود اقبال مخاطب هم بیشتر می‌شود و با این تفسیر آپارات رقیبی برای یوتیوب محسوب نمی‌شود. یکی از ایرادات جدی این طرح این است که در قانون مذکور عنوان شده در صورتی که بخش خصوصی این نمونه مشابه را ایجاد کرد که مشکل حل می‌شود و در غیر این صورت وزارت ارتباطات باید در مدت ۸ ماه این جایگزین را پیدا کند در صورتی که از توان وزارت خارج است.
کارشناس فضای مجازی درباره اظهار نظر‌های نامناسب به منتقدان طرح صیانت بیان کرد: در فضای مجازی اظهار نظر‌های شدیدی از سوی مسئولان به منتقدان این طرح انجام شد که اگر این نگاه‌ها در طول اجرای این طرح هم حاکم شود شرایط خوبی را به وجود نخواهد آورد.
مرادی همچنین گفت: موضوع بلاگفا، کلوب و پرشین بلاگ و مهاجرت مردم از وایبر به تلگرام بهترین مثال برای این است که بدانیم این طرح نه تنها عملیاتی است بلکه موفقیت آمیز خواهد بود. دلیل شکست بلاگفا و کلوب این بود که قانونی برای حمایت از آن نبود و از طرفی مسئولیت جرم‌های ایجاد شده بر عهده هیچ کس نیست. در گذشته صاحب سکو مسئول جرم‌های انجام شده در یک شبکه بود، اما بعد از مدتی استفاده جرم انگارانه از شبکه مسئولیتی را متوجه صاحب سکو نمی‌کند. در این طرح تجارب بد گذشته را بررسی کردیم و یکی از مهمترین مزیت‌های آن این است که هر قاضی‌ای نمی‌تواند دستور به فیلترینگ بدهد و باید این روند وارد گروهی ۵ نفره شود. بر اساس این طرح چرخه فیلترینگ بسیار طولانی و قابل بازگشت می‌شود. تمام مخاطراتی که برای سرمایه‌گذاری بخش داخلی یا خارجی در خدمات پایه کاربردی لازم بوده در این طرح دیده شده است.
وی ادامه داد: تجربه مهاجرت از وایبر به تلگرام نشان دهنده نتیجه بخش بودن مشوق‌هایی است که در این طرح دیده شده است. در آن زمان تیم آذری جهرمی با تلگرام مذاکره کردند که مخاطبان را از وایبر اسرائیلی به تلگرام روسی منتقل کنند. در اولین اقدام وایبر از همه فروشگاه‌های نرم افزار در ایران حذف و تلگرام به صورت انبوه در بین مردم تبلیغ شد. آن زمان تلگرام مزیت رقابتی نسبت به وایبر نداشت، اما عزم برای این انتقال وجود داشت برای اینکه مجموعه‌ای از مشوق‌ها در اختیار مردم قرار بگیرد و آنها به سمت تلگرام منتقل شوند. سواد رسانه‌ای برای مردم ایجاد شد تا بتوانند با تلگرام کار کنند و همزمان با آن تجربه کاربری در وایبر را دچار اختلال کردند.
مرگ تدریجی بلاگفا و کلوب را برای شبکه‌های اجتماعی کنونی تکرار نکنیمکشوری در ادامه بیان کرد: بلاگفا و کلوب مردند؛ اشتباهات در زمان خودشان اثری منفی‌شان را می‌گذارند و قابل بازگشت نیستند آن هم با پیشرفت تکنولوژی در این روزها. یک اشتباه را دوباره نمیتوان تکرار کرد و یا آن را اصلاح کرد. این طرح به گونه‌ای است که در سال‌های آینده باعث پشیمانی می‌شود و ایرادات آن برای من روشن است.
وی درباره مسئول نبودن رئیس یک سکو در برابر جرم‌ها افزود: در چنین شرایطی در صورتی می‌توان فضا را مدیریت کرد که کاربر ۱۴ اصل مهم را متهعد شود که یکی از آنها احراز هویت برای همه خدمات است و کاربر باید بداند که هویت آن کاملا قابل ارزیابی است. هیچ کاربری نباید برای نهاد‌های احرازگر هویتی نامشخص داشته باشد. در این صورت همه چیز خوب پیش می‌رود، اما مسئله این است که اصلا کاربر چنین اصولی را خواهد پذیرفت یا نه و آیا تا چه میزان برای رونق پلتفرم‌های داخلی موثر است.
حاضرم امضا کنم که با اجرای طرح صیانت هیچ پلتفرم خارجی به ایران نمیآیدکارشناس فضای مجازی اظهار داشت: سیاستی که در این طرح تدوین شده است سیاست بز ملانصر الدین است؛ حاضرم بنویسم و امضا کنم که در سال‌های آینده با اجرای طرح تدوین شده هیچ پلتفرم خارجی به داخل ایران نمی‌آید و وقتی دستمان را از آنها کوتاه دیدیم شلاق را بر تن و بدن پلتفرم‌های داخلی می‌زنیم و برای آنها قوانین عجیب و غریب تدوین می‌کنیم.
کشوری گفت: یک نقطه غلط باعث می‌شود تجربه تلخ بلاگفا برایمان تکرار شود. این در حالی است که آن زمان تعداد کاربران بسیار کمتر و از بین دانشجویان و نخبگان بودند که اگر حالا رشد کرده بودند ما هم می‌توانستیم مانند بسیاری از کشور‌ها اپلیکشن‌های داخلی داشته باشیم و در کنار خارجی‌ها از آنها استفاده کنیم و مزیت‌هایی مثل مزیت زبان و فرهنگ را به آنها اضافه کنیم و با استقبال کاربران هم مواجه شود. اشکال کار اینجاست که همه فرصت‌هایی که می‌توانستیم در فضای مجازی پیاده کنیم قربانی نگاه‌هایی شد که روزی بلاگفا را از بین برد و حالا هم در تدوین این طرح حاکم است. البته طرح تغییر کرده است، اما رگه‌های پررنگی از آن دیدگاه‌ها در آن مشهود است.
وی با تاکید بر ضرورت ساماندهی شبکه‌های اجتماعی تصریح کرد: نیاز به قانون خوب داریم، اما چنین طرحی اگر در کمیسیون مجلس تصویب شود نتیجه آن می‌شود سیاستی شبیه به VPN قانونی که سیاستی کاملا غلط است. آینده خوبی را برای چنین قانونی نمی‌بینم ضمن اینکه به قانون گذاری برای سامان دادن به فضای مجازی نیاز داریم.
یکی از اعضای تیم تدوین طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی بیان کرد: واقعیت‌ها را بگویید. کسانی که تعداد آرای دولت را در نسخه قبلی به کمترین میزان در نظر گرفته بودند، اجازه ورود هیچ گونه شرکت خارجی به کشور را نداده بودند، تسهیلاتی برای معامله با شرکت‌های خارجی در نظر نگرفته بودند و فضای مجازی را به صورت وایت لیستی دیده بودند از طرح کنار گذاشته شدند و علی رغم همه تلاششان در رسانه‌ها برای چالشی کردن فرایند اجرای طرح الان جزو مخالفان طرح هستند.
بر اساس طرح صیانت هیچ سکویی حق حذف حساب‌های کاربری را نداردمرادی عنوان کرد: این طرح می‌گوید سکو حق ندارد حسابی را حذف کند نه اینکه هیچ حسابی حق ندارد در این پلتفرم خودش را از بین ببرد. همه راه‌هایی که سرمایه گذاری بخش خصوصی برای ایجاد نمونه مشابه داخلی قابل رقابت با نمونه‌های خارجی لازم بوده است را در این طرح در نظر گرفته ایم. اولین الزام این است که بخش دولتی اجازه فعالیت در ارائه خدمات پایه کاربردی را ندارد.
وی درباره سیاه نمایی‌های نادرست علیه طرح صیانت توضیح داد: علی رغم سیاه نمایی‌هایی که علیه این طرح صورت می‌گیرد خدماتی مانند دیجی‌کالا، اسنپ و تپسی به عنوان خدمت پایه کاربردی شناخته نمی‌شوند و موضوع طرح صیانت نیستند بلکه رابطه بین این پلتفرم‌ها با خدمت ابری مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر مشکلی پیش بیاید و داده‌ها در خدمت ابری از بین برود حق و حقوق مصرف کنندگان از این خدمت چه می‌شود؟ چطور انتظار داشته باشیم خدمات داخلی و خارجی با ما کار کنند درصورتی که روابطشان با زیرساخت مشخص نیست و ارتباطشان مدام در حال دست کاری شدن است.
فضای تخریبی علیه طرح صیانت؛ می‌خواهند عقلانیت این طرح به گوش مردم نرسد!یکی از تدوین کنندگان طرح صیانت خاطر نشان کرد: اضافه کاری و موازی کاری نهاد‌ها به واسطه سلسله مراتب ایجاد شده در این طرح از سر راه کسب و کار‌های بخش خصوصی برداشته شده است. فضای تخریبی علیه طرح صیانت ایجاد شده است، اما باید درباره واقعیت‌ها صحبت شود. عموم نقد‌ها مربوط به نسخه قبلی است و ما داریم چوب نگاه تیم اول را می‌خوریم. افرادی که می‌خواهند این طرح به فرجام نرسد می‌خواهند به جای عقلانیتی که در طرح حاکم است حواشی را برجسته سازی کنند تا آن عقلانیت به گوش مردم نرسد. می‌خواهند در فضایی پر استرس و پر اضطراب این طرح را به حاشیه ببرند تا دست درازی هایشان به حریم خصوصی کاربران و منفعت‌های خود دچار چالش می‌شود به دنبال مخالفت هستند.
مرادی خبر داد: با این طرح موضوع تیک سوم را برای همیشه از صفحه فضای مجازی جمهوری اسلامی پاک کردیم و اجازه دست درازی به حریم خصوصی کاربر را به کسی نمی‌دهیم.
کشوری نیز در پایان گفت: وقتی لایه اول طرح در نظر متخصصان جدی نیست به فراموشی سپرده می‌شود مثل نسخه اول طرح صیانت که سرشار از ایراد بود. از موارد خوب طرح تشکر می‌کنیم، اما یک نقطه غلط همه مفاد خوب را از بین می‌برد. شما اگر می‌خواهید از پلتفرم‌های داخلی حمایت کنید چرا پس این پلتفرم‌ها معترض هستند؟ صدای آنها را بشنوید و ببینید چرا مخالف هستند. نیاز داریم از تجربه‌های قبلی استفاده کنیم و قوانین خوب و عملیاتی ایجاد کنیم.
بیشتر بخوانید
فعلا پلتفرم های خارجی فیلتر یا محدود نمی شوندانتهای پیام/
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: طرح صیانت صیانت از کاربران طرح مجلس کمیسیون مجلس کاربران در فضای مجازی کارشناس فضای مجازی خدمات پایه کاربردی پلتفرم های داخلی پلتفرم خارجی فضای مجازی طرح صیانت مشابه داخلی نمونه داخلی ایجاد نمونه مزیت رقابتی پهنای باند پلتفرم ها تدوین طرح تدوین شده ایجاد شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۶۹۰۹۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پدر، مادر، ما متهمیم ...
وقتی در اتوبوس انسان‌هایی را می‌بینی که بعد از دوران پرتلاطم کرونا علیرغم مریضی هنوز با ماسک و دستمال بیگانه‌اند و با عدم رعایت خود ده‌ها نفر را در این شرایط سخت درگیر بیماری می‌کنند ، وقتی در کوچه تنگ ، با ماشین کنار می‌کشی تا ماشین روبرو بدون دردسر عبور کند و در ادامه نگاه طلبکارانه را دشت می‌کنی، وقتی در جشن چهارشنبه‌سوری ،به جای آتش بازی و جشن و شادی و استفاده از وسایل امن امروزی با مواد محترقه وحشتناک و خطرناک جشن تاریخی با فوت بیش از ۲۰ نفر و مشکلات بیمارستانی بیش از ۲۰۰۰ نفر را نظاره می کنی ، وقتی در عصر حاضر هنوز بنا به عدم رعایت بدیهیات و اصول اولیه بهداشت فردی باید با بوی نامطبوع و کثیفی بسوزی و بسازی ، وقتی در زندگی امروزی هنوز اصول اولیه آپارتمان نشینی را جانیفتاده می‌بینی ، وقتی توانایی و درک و فهم مردم از روابط متقابل در تمامی نقش‌ها را در مرز فاجعه رصد می‌کنی ، وقتی آمارهای فرهنگی ، اجتماعی را به گِل نشسته می‌بینی ، وقتی ...
چندی‌ست به رفتار و کردار عموم مردم بیشتر حساس و دقیق شده‌ام و گویی هرچه بیشتر دقیق می‌شوم عمق دردناک ماجرا بیشتر هویدا می‌شود.
آنچه می‌بینم چیزی جز زوال فرهنگی نیست. دیگر کار از معضلات بزرگ فرهنگی گذشته، مشکلات به عدم رعایت سطوح ابتدایی فرهنگ رسیده.هرچند دیدن این زوال در جامعه ایی که کتاب در آن تبدیل به کالای لوکس شود و خرید کتاب فراموش شود و لیست کتاب های پرفروشش هم بنا به محتوای کتاب برق شوقی در چشمت نمی اندازد، جامعه ایی که پرفروش ترین فیلم‌هایش فیلم های کمدی دم دستی هستند و فیلم های اخلاقی و فرهنگی حوصله دیده شدن نمی یابند ، جامعه ایی که کافه هایش از پاتوق بحث های روشنفکری به پاتوق بازی های مافیایی تغییر جهت داده ، جامعه ایی که از زنگ هنر و فرهنگ در ساختار آموزشی اش چیزی جز اسمی نمادین باقی نمانده ، جامعه ایی که اساتید دانشگاهی که الگوهای جذاب سنین جوانی هستند از تهی سرشار شده و چیزی به تعداد انگشتان دست از آنها باقی نمانده، جامعه ایی که رسانه اش خوراک فرهنگی تزریق نمی کند و بنا به شکاف عمیق کارسازی اش را از دست داده پیش بینی این وضعیت چندان عجیب نبوده و نیست.
قطعا نگاه ایده آل گرایانه ندارم و می دانم در هر جامعه ایی (حتی جوامع پیشرفته فرهنگی) هم فیلم های کمدی و تفریحات سرگرم کننده طرفداران خودش را دارد و همچنین آگاهم که بخشی از این تغییرات حاصل مناسبات و اقتضائات زندگی امروزه است اما صحبت از تناسب و تعادل است. وقتی تناسب و تعادل به کلی برهم خورد و فیلمها و صفحات و تفریحات دم دستی و سطحی فاصله ی کیلومتری با موارد تحلیلی و قابل تامل و فاخر می یابد نتیجه متفاوت و غم انگیز می شود.
آری، در هر جامعه‌ایی حاکمیت و دولت با فرهنگ‌سازی از طریق دو ابزار قدرتمند رسانه و فضای آموزشی که در دستانش است نقش اساسی ایفا می کند و برکمتر کسی پوشیده نیست که فرهنگ‌سازی در وهله اول وظیفه دولت و حاکمیت است تا با ابزارهای قدرتمندش فرهنگ سازی کند و جهت دهد و در ادامه نیز خانواده. اما وقتی در ساختار کلان این هدف را کم رنگ وکارکرد تاثیرگذاری اش را کم رمق می یابی، یا جهت دهی اش را جهت دهی مناسب تحلیل نمیکنی و خانواده را نیز به عنوان بازیگر فعال بعدی، به دلیل حضور در همین بستر اقتصادی فرهنگی در اکثر موارد غیرموثر و پیرو می یابی چه باید کرد؟
آیا باید ایستاد و این سقوط دهشتناک را نظاره کرد ؟ آیا همچون اقتصاد و ... کاری از دستمان برنمی آید؟
نقش افراد (به ویژه بنا به فراگیر شدن فضای مجازی ) در ریز موارد چه می شود؟
در این خصوص شاید نتوان در بُعد کلان کاری کرد و این فرصت بنا به موارد گفته شده در حیطه و توان ما نباشد یا در نگاه بدبینانه تر از دست رفته باشد و فرآیندی جدی تر و قوی تر و متفاوت تر برای احیایش نیاز باشد ، اما در خصوص ریز موارد و خرده فرهنگها نقش افراد کمرنگ نیست
اینکه در رانندگی اینچنینیم، اینکه بدیهیات بهداشتی اولیه را نمی دانیم، اینکه موارد ابتدایی آداب و معاشرت را بلد نیستیم ،اینکه با هنر رابطه نا آشناییم ، پای چیزی بیش از کمکاری دولت و حاکمیت در میان است..
به نظرم برخلاف اقتصاد و سیاست های کلان سیاسی که نمیتوان در بعد فردی چندان کارساز بود، در بحث فرهنگی شاید بتوان تلنگر و جریانی ایجاد کرد. جریانی هرچند کوچک.
شاید در عصری که فضای مجازی محرومیت و محدودیت های دانستن و یادگیری را از بین برده و از طرفی هر صفحه مجازی خودش نقش یک بیلبورد را ایفا می کند ،عضویت در گروه‌های منتشر کننده مطالب مفید ، خواندن و بازنشر تلنگرهای فرهنگی در فضاهای مجازی مان می تواند خود به خود نقش موثری در بیداری ما و در ادامه، جامعه ایجاد کند. باید از فضای مجازی نه فقط در جهت خرید وسرگرمی و پُرکردن اوقات فراغت که گاها برای دِین فرهنگی مان بهره ببریم.
باید آستین ها را بالا زد، زوال فرهنگی با سرعتی عجیب در حال پیشروی ست . معضلی که تحملش از زوال اقتصادی و سیاسی به مراتب سخت تر است چرا که اگر دلخوشی و تکیه گاه فرهنگی مان هم از دست دهیم، تحمل بار اقتصادی ،سیاسی دیگر غیرممکن خواهد بود.
پس، از آنچه داریم برای آنچه می‌توانیم اصلاحش کنیم نهایت استفاده را ببریم.
همرفیق ،همشهری، همکار و هم میهنی عزیز ، حداقل با رعایت موارد اولیه فرهنگی و اضافه کردن چند پیجِ خوب ادبی، روان‌شناسی ، تحلیلی و اندیشه ایی به صفحات مورد علاقه خود و اضافه کردن عادت مطالعه روزنامه و کتاب خوب چرخه زوال فرهنگی را به سهم خود بشکن و در سال جدید از فضای مجازی ،درکنار استفاده کاری یا پُر کردن اوقات فراغت برای خواندن ، تامل کردن ،تغییر کردن و در ادامه بازنشر مسائل فرهنگی برای استفاده دیگر دوستان بهره ببر . ساده ترین و کمترین کارهایی که بدون هزینه یا با حداقلی ترین هزینه می توانیم انجام دهیم و جای هیچ بهانه جویی در آن نیست.
قصد شعار دهی های کلیشه ایی ندارم اما چاره ایی نیست، تا دیرنشده خانه تکانی فرهنگی کنیم و برای نجات تتمه بارقه های سوسو زننده فرهنگی بکوشیم.
که گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم
به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل
*فعال اجتماعی
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1903032
امیدواری ژینولا به کامبک پاری سن ژرمن مقابل دورتموند: آنها از نظر جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی آماده هستند